Chữa bệnh bằng mực Tàu

Mực tàu là một loại mực màu đen được sử dụng rộng rãi ở nhiều nước phương Đông và một vài nước khác như Ai Cập, Anh... trong quá khứ để viết, in và vẽ. Nền tảng của mực này là chất màu cacbon đen pha trong chất keo lỏng hay các môi trường gắn kết khác. Theo cổ thư Trung Quốc, mực tàu được làm từ muội than của nhựa hoặc gỗ cây thông bị đốt cháy rồi hoà với chất keo và hương liệu. Tuy nhiên, muội than của các dạng gỗ khác nhau cũng được sử dụng và sẽ tạo ra các loại mực có tông màu khác nhau.

Trong các dược thư cổ như Bản thảo cương mục, Bản thảo thập di, mực tàu được gọi bằng nhiều tên khác nhau như ô kim, trần hương, huyền hương...và được dùng làm thuốc với vị cay, tính bình, không độc, vào được các đường kinh tâm, can và thận, có công dụng chỉ huyết (cầm máu) và tiêu thũng (làm hết phù nề), được dùng để chữa các chứng bệnh như thổ huyết (nôn ra máu), nục huyết (chảy máu cam), băng huyết, huyết lỵ (kiết lỵ phân có lẫn máu), ung thũng phát bối (nhọt độc ở vùng gáy, lưng)... Theo sách Cương mục, mực tàu có tác dụng lợi tiểu tiện, điều hoà kinh nguyệt; sách Khai ngọc bản thảo cho rằng mực tàu có khả năng chỉ huyết, sinh cơ phu ; theo sách Bản thảo tái tân, loại mực này có công năng bình can thanh phế, trừ phong nhiệt, chỉ khái thấu, sinh tân giải khát. Về cách dùng: nên chọn loại mực để càng lâu thì càng tốt, nếu uống trong thì lấy 1 đến 3 tiền mài uống hoặc tán bột trộn với các vị thuốc khác để làm thuốc hoàn tán, nếu dùng ngoài thì mài với nước để bôi xoa.

Muội than gỗ thông, nguyên liệu chế biến mực tàu.

Ví như, để chữa nôn ra máu nhiều dùng bột mực tàu 2 tiền hoà với nước a giao uống ; để chữa chứng chảy máu cam nặng lấy nước mực tầu đặc nhỏ vào lỗ mũi ; để trị băng huyết dùng bột mực tầu 1 thìa uống; để chữa chứng xích bạch lỵ (kiết lỵ đi ngoài phân có máu hoặc nhầy mũi) dùng can khương và mực tàu, mỗi thứ 2 lạng hoà với dấm làm thành viên hoàn to bằng hạt ngô đồng, mỗi ngày uống vài lần, mỗi lần 30 viên với nước cơm; để trị nhọt độc ở lưng dùng mực tàu mài với dấm xoa xung quanh tổn thương, ở giữa lấy mật lợn bôi... Như vậy, có thể thấy, trong y dược học cổ truyền mực tàu được dùng để chữa khá nhiều mặt bệnh khác nhau. Tuy nhiên, với những tài liệu, sách vở có trong tay và tham khảo kinh nghiệm của nhiều lương y, chúng tôi chưa thấy việc dùng mực tàu để chữa bệnh giời leo bao giờ. Có thể đây là kinh nghiệm dân gian của một vài địa phương hoặc lương y nào đó mà chúng tôi chưa biết được. Chúng tôi sẽ cố gắng tiếp tục tìm hiểu và phúc đáp độc giả trong thời gian sớm nhất.

ThS.Hoàng Khánh Toàn

Read More

Bài thuốc hay trị viêm mủ cấp tuyến vú

Viêm mủ cấp tuyến vú, Đông y còn gọi là nhũ ung, tắc tia sữa... Bệnh phát sinh nhiều vào thời kỳ cho con bú, và thường gặp ở những bà mẹ sinh con đầu lòng vào thời kỳ sau sinh 3 - 4 tuần.

Nguyên nhân bệnh sinh

Nguyên nhân bệnh sinh có thể do sữa ứ đọng bởi trẻ bú không hết hoặc do mẹ thiếu kinh nghiệm khiến cho lạc mạch ở vú bị bế tắc, sinh nhiệt mà thành nhũ ung. Cũng có thể là can khí uất trệ khiến tinh thần không thư thai lam cho can khí uât kêt ảnh hưởng đến chức năng vận hóa của tỳ, sữa ứ đọng hóa thành ung. Song còn do vị nhiệt ngưng trệ; theo học thuyết kinh lac thì kinh dương minh vị chu bâu vu, sữa là do khí huyết sinh hóa thành. Ăn uống thất thường gây tổn thương tỳ vị, vị bị nhiệt ủng trệ, nhiệt tích tại nhũ lạc, nhũ lạc mất tuyên thông sinh vú sưng đau mà thành nhũ ung hay nhiễm độc tà do sau khi sinh, cơ thể suy nhươc , dê nhiêm đôc ta xâm nhâp nhũ lạc mà sinh bệnh. Các nguyên nhân như vừa nêu có thể ảnh hưởng lẫn nhau mà phát bệnh.

Ảnh minh họa

Biện chứng luận trị cụ thể

Bệnh mới phát (khí trệ huyết ngưng): biểu hiện các dấu hiệu như: vú sưng đầy đau, da đỏ nhẹ hoặc không đỏ, có hoặc không có hòn cục, sữa ra không thông, kèm theo sốt sợlạnh, đau đầu, cơ thể đau, ngực tức, rêu lưỡi trắng mỏng hoặc hơi vàng, mạch huyền sác hoặc phù sác. Phép trị là sơ can, thanh nhiệt,thông nhũ, tán kết. Dùng phương “Qua lâu ngưu bàng thang gia giảm” (Trung Y Ngoại khoa học). Gồm: qua lâu 12g, ngưu bàng tử 12g, sài hồ 12g, kim ngân hoa 12g, thanh bì 12g, hoàng cầm 10g, sơn chi tử 10g, trần bì 10g, liên kiều 8g, thiên hoa phấn 16g, tạo giác thích 8g, cam thảo 6g. Thêm 2.000ml nước, sắc lọc bỏ bã lấy 200ml. Uống ngày một thang, chia đều 3 lần. Tùy triệu chứng của từng người, thầy thuốc có thể gia giảm một số vị.

Giải biểu, tán tà. Dùng phương “Thác lý tiêu độc tán (Y tông kim giám) gồm: bạch chỉ 8g, bạch thược 10g, bạch truật 10g, cam thảo 4g, cát cánh 8g, hoàng kỳ 8g, kim ngân hoa 12g. Ngaỳ săc 1 thang, chia 3 lần uống

Gia giảm: nếu sắc da không đỏ, sốt nhẹ, bỏ hoàng cầm, sơn chi. Không khát, bỏ thiên hoa phấn, thêm bồ công anh. Sữa không thông, thêm xuyên sơn giáp, vương bất lưu hành, mộc thông. Khí uất, thêm quất diệp, xuyên luyện tử. Sưng đau nhiều, thêm nhũ hương, một dược, xích thược. Nhiệt thịnh, thêm sinh thạch cao, tri mẫu. Trường hợp sưng đau do sữa tắc, dùng cả lòng bàn tay vừa xoa vừa day, nắn vuốt theo hướng xuôi xuống đầu vú, xem đầu vú có bị vảy sữa thì bóc đi, mục đích là để thông sữa. Có thể dùng giác và hút sữa từ đầu vú.

Giai đoạn làm mủ (nhiệt độc thịnh): biểu hiện bầu vú sưng to, da đỏ, nóng, đau tăng, sốt tăng cao, miệng khát muốn uống nước, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, mạch huyền sác. Phép trị là thanh nhiệt, giải độc, thác lý, thấu nùng. Dùng phương “Thấu nùng tán gia vị” gồm: hoàng kỳ 10g, thăng ma 10g, đinh lăng 10g, hoàng cầm 12g, sơn chi tử 12g, cát cánh 12g, đương quy 12g, bạch thược 12g, hoàng kỳ 12g, bạch chỉ 12g, bạc hà 8g, mộc hương 8g, xuyên sơn giáp 6g, tạo giác thích 8g, cam thảo 6g. Cho vào 2.000ml nước, sắc lọc bã còn 200 ml, chia đều làm 3 lần uống ngày 1 thang.

Kết hợp bài nùng, thác độc. Dùng phương “Thần hiệu qua lâu tán” (Ngoại khoa tập nghiệm) gồm: cam thảo 20g, đương quy 20g, một dược 8g, nhũ hương 4g, qua lâu 40g. Thêm hạ khô thảo 8g, thanh bì 4g. Sắc, bỏ bã, thêm 10ml rượu, uống nóng, ngày 1 thang, chia 3 lần. Nhiệt nhiều, gia thạch cao (sinh), tri mẫu, kim ngân hoa, bồ công anh. Khát, thêm thiên hoa phấn, lô căn (tươi).

Giai đoạn vỡ mủ (chính khí hư, độc tà thịnh): biểu hiện do tự vỡ hoặc rạch tháo mủ, hạ sốt, sưng đau giảm, miệng liền dần. Nếu mủ đã vỡ mà sưng đau không giảm, thân nhiệt còn cao là nhiệt độc còn thịnh, đó là dấu hiệu mủ lan sang các nhũ lạc khác hình than h truyên nang nhu ung. Nêu sữa hoặc mủ tiếp tục chảy lâu ngày không hết gọi là nhũ lậu.

Phép trị là điều hòa khí huyết, thanh giải nhiệt độc. Dùng phương “Tứ diệu tán gia vị”. Hoặc dùng phương gồm: nhân sâm, thăng ma, mỗi thứ 10g; thanh bì; bạch truật, bạch chỉ, đương quy, hoan g ky môi thư 12g; xuyên sơn giap , tạo giác thích, cam thảo mỗi thứ 6g. Cho vào 2.000ml nước, sắc lọc bỏ bã còn 200ml, chia 3 lần uống. Sắc uống ngày một thang.

Kết hợp ích khí, hòa doanh, thác độc. Dùng phương “Thác lý tiêu độc tán” (Y tông kim giám) gồm: bạch chỉ 8g, bạch thược 10g, bạch truật 10g, cam thảo 4g, cát cánh 8g, hoàng kỳ 8g, kim ngân hoa 12g. Gia giảm. Cụ thể trường hợp truyền nang nhũ ung, phép trị và bài thuốc như 2 thời kỳ trước gia giảm.

BS. HOÀNG XU N ĐẠI

Read More

Bài thuốc trị viêm xoang dị ứng

Viêm xoang dị ứng hay gặp quanh năm, nhất là khi giao mùa, thường xuất hiện sau khi có nhiễm virut (cảm cúm), do dị ứng hoặc nhiễm nấm đường hô hấp, làm màng nhày viêm và sưng lên, vì thế dịch từ các xoang không thoát ra được. Bệnh hay tái phát, người bệnh thường xuyên ngạt mũi chảy nước mũi... Nếu không điều trị tốt có thể gây viêm tai giữa, viêm phế quản, phổi hoặc biến thành viêm xoang mạn tính.

Bạc hà là vị trong món canh trứng, tân di, bạc hà, ty qua đằng rất tốt cho người viêm xoang dị ứng.

Nguyên nhân theo Đông y là do phế khí và vệ khí không khống chế được phong hàn xâm nhập gây ra bệnh. Chảy nước mũi là dấu hiệu đặc trưng, có nhày hoặc có mủ, ngạt mũi thường xuyên; giảm hoặc mất khứu giác. Niêm mạc mũi phù nề, nhợt nhạt, cuốn mũi nề mọng; sàn mũi và các khe có chất xuất tiết ứ đọng. Phương pháp chữa là bổ khí cố biểu, khu phong tán hàn. Dùng một trong các bài:

Bài 1: Ngọc bình phong tán hợp quế chi gia giảm: hoàng kỳ 16g, phòng phong 6g, bạch truật 8g, quế chi 8g, bạch thược 12g, đại táo 3 quả, gừng tươi 3 lát. Sắc uống.

Bài 2: Tiểu thanh long thang gia giảm: ma hoàng 6g, quế chi 6g, bạch thược 12g, can khương 4g, cam thảo 4g, tế tân 4g, bán hạ chế 8g, ngũ vị tử 5g, đảng sâm 15g, hoàng kỳ 12g, khương hoạt 8g, ké đầu ngựa 12g. Sắc uống.

Bài 3: bạch truật 12g, quế chi 8g, cam thảo 4g, hoài sơn 16g, tang bạch bì 10g, bạch chỉ 12g, ké đầu ngựa 16g, xuyên khung 16g, tế tân 3g. Sắc uống.

Người bệnh nên kết hợp ăn uống các món sau để tăng hiệu quả điều trị:

Lợi đàm trà: chi tử 20g, bạc hà 6g, thương nhĩ tử 12g, tân di 12g. Dược liệu cùng tán vụn, đem pha hãm cùng với chè uống ngày 1 ấm. Đợt dùng 7 - 20 ngày. Dùng cho các trường hợp viêm mũi xuất tiết, đờm đặc vàng, niêm mạc mũi sung huyết sưng nề, đau đầu, đau vùng cánh mũi chân má.

Canh trứng, tân di, bạc hà, ty qua đằng: ty qua đằng (dây mướp) 60g, tân di 10g, trứng gà 2 quả, bạc hà tươi 10g. Ty qua đằng cắt đoạn rửa sạch, cùng tân di và trứng cho vào xoong nấu. Khi trứng gần chín, lấy ra bóc bỏ vỏ, nấu tiếp, cho bạc hà vào, nấu canh. Ăn trứng và uống nước. Ngày 1 lần, đợt dùng 5 - 10 ngày. Dùng cho các trường hợp viêm mũi xuất tiết, đờm đặc vàng, niêm mạc mũi sung huyết sưng nề, đau đầu, đau vùng cánh mũi chân má.

Cháo thương nhĩ bạch chỉ: thương nhĩ tử 20g, bạch chỉ 6g, hoàng kỳ 30g, kinh giới 10g, tế tân 4g, gạo tẻ 60g, đường trắng lượng thích hợp. Đem các dược liệu sắc lấy nước bỏ bã, cho vào nấu cháo với gạo tẻ, cháo được cho thêm đường, ngày ăn 1 lần, đợt 7 - 10 ngày. Dùng cho các bệnh nhân viêm xoang mũi họng, đau nhức đầu tắc mũi, ngạt mũi.

Lương y Thảo Nguyên

Read More

Điều trị kinh nguyệt không mãn

Thông thường, phụ nữ bước vào tuổi 49-50 thì vào giai đoạn mãn kinh. Tuy nhiên, có người vào lứa tuổi này vẫn còn kinh đúng kỳ đều đặn, như vậy là trạng thái sinh lý bình thường. Nhưng với những người vào độ tuổi này kinh lại thất thường, lúc có lúc không, hết rồi lại có, kéo dài dây dưa đó là dấu hiệu bệnh lý, được gọi là “Kinh nguyệt không mãn” hay còn gọi là “Niên lão kinh thủy phục hành” mà trong y học hiện đại cho đó là hiện tượng “Niêm mạc tử cung quá sản”.

Theo Đông y biện chứng

Đông y cho rằng, chứng bệnh này là tuổi lớn làm cho kinh mạch bị suy yếu, khiến mệt nhọc quá sức dẫn đến tính tình vui giận thất thường, song khí bên ngoài xâm nhập vào làm cảm phải tà khí mà sinh bệnh. Mặt khác, ở tuổi 49-50 trở lên thường thận khí hư yếu, kinh nguyệt kiệt, mạch thái xung giảm, địa đạo không thông, vì vậy làm hết kinh nguyệt. Nếu như cơ thể vốn lại bị khí và âm hư, tà khí phục sẵn bên trong làm cho mạch xung nhâm không vững cũng gây thành bệnh. Do vậy mà bệnh chứng thường thấy dưới dạng khí hư, âm hư, huyết hư, huyết nhiệt và huyết ứ mà thường biểu hiện các dấu hiệu riêng biệt của tùng loại như.

Khí hư: cơ thể suy yếu, lao mệt quá sức làm tổn thương trung khí, đồng thời khí hư bị mạch xung nhâm không vững, huyết không được sơ nhiếp mà gây ra tình trạng kinh nguyệt hết rồi lại có.

m hư: thường gặp ở những người lập gia đình sớm, sinh nở sớm làm cho âm huyết bị suy kiệt, lại sinh hoạt tình dục không điều độ làm ảnh hưởng đến thận tinh, cũng có thể do lớn tuổi hay ưu tư suy nghĩ nhiều làm hao tổn doanh huyết.

Huyết nhiệt: do cơ thể vốn dương thịnh, lại ăn nhiều thức cay, nóng làm táo nhiệt uất kết bên trong hoặc cảm nhiệt tà hay giận dữ khiến can hỏa động, hỏa nhiệt, làm tổn thương mạch xung, nhâm làm huyết bất thường sinh ra kinh khi hết khi có.

Huyết ứ: phụ nữ lớn tuổi vốn bị hư yếu, khí huyết vận hành không thoải mái lại kèm nội thương do tình chí gây nên, làm can khí bị uất kết, khí trệ huyết ngưng, làm ngưng lại ở mạch sung, nhâm, làm huyết đi không đúng mà sinh ra bệnh kinh nguyệt không mãn.

Để tham khảo và tùy hoàn cảnh có thể áp dụng, dưới đây xin nêu từng thể loại bệnh chứng kinh nguyệt không mãn để tiện việc chọn lựa sao cho thích hợp, an toàn, hiệu quả.

Các phương thức điều trị

Trị kinh không mãn do khí hư (biểu hiện kinh nguyệt lâu ngày không dứt, người mệt mỏi, hơi thở ngắn, không có sức, ăn kém, mạch nhược): dùng phương Bổ trung ích khí thang (Tế sinh phương) có tác dụng ích khí, kiện tỳ, cố nhiếp: gồm đảng sâm 16g, hoàng kỳ 20g, chích cam thảo 4g, thăng ma 4-6g, quy đầu 12g, sài hồ 6-10g, bạch truật 12g, trần bì 4-6g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 2-3 lần.

Trị chứng do khí uất (biểu hiện kinh nguyệt không dứt, hay thở dài, dễ tức giận, hông sườn đau, mạch huyền): dùng phương Tiêu dao tán tác dụng sơ can, giải uất, cố nhiếp. Gồm sài hồ 12g, bạch truật 12g, bạch thược 12g, quy đầu 12g, trần bì 8g, chích cam thảo 6g, sinh khương 12g, bạch linh 12g, bạc hà 12g (bỏ sắc sau). Sắc uống ngày 1 thang, chia 2-3 lần trong ngày.

Trị chứng hư hàn (biểu hiện kinh nguyệt không dứt, sợ lạnh, tay chân lạnh, tiêu lỏng, mạch trầm trì): dùng phương

Tục đoạn hoàn (Phụ nhân đại toàn lương phương) có công hiệu ôn bào cung, tán hàn, cố nhiếp. Gồm tục đoạn 40g, quy đầu 40g, hoàng kỳ 40g, ô tặc cốt 40g, ngũ vị 40g, cam thảo 40g, long cốt 40g, xích thạch chi 40g, thục địa 40g, địa du 20g, ngải diệp 30g, phụ tử 30g, can khương 30g, xuyên khung 30g. Tất cả tán bột trộn với mật làm hoàn to bằng hạt ngô, mỗi lần uống 30 viên vào lúc đói chiêu với rượu hâm nóng. Ngày 2 lần.

Trị chứng do âm hư (biểu hiện tự nhiên tắt kinh khoảng 2 năm hay hơn, rồi lại thấy kinh ra nhiều, màu đỏ tươi, ngũ tâm phiền nhiệt, gò má đỏ, đêm ngủ không yên, họng khô, miệng khô, âm đạo khô sít hoặc nóng rát, đau; da hoặc bên ngoài âm hộ ngứa, tiêu táo, lưỡi đỏ ít rêu, mạch tế sác): dùng phương

Huyết dưỡng âm thang (Phụ khoa lâm sàng thủ sách) tác dụng tư âm, lương huyết, cố mạch xung, chỉ huyết. Gồm sinh địa 12-15g, đơn bì 12g, bạch thược 12g, huyền sâm 12g, hoàng bá 40g, nữ trinh tử 12g, hạn niên thảo 12g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 2-3 lần.

Trị chứng do huyết nhiệt (biểu hiện tắt kinh khoảng 2 năm, sau thấy lại, sắc kinh đỏ sẫm, đới hạ nhiều, màu vàng có mùi hôi, lưỡi đắng, miệng khô, tiểu ít nước đỏ, táo bón, lưỡi đỏ, mạch huyền hoạt): dùng phương m tiễn (Y tông kim giám) phương có công hiệu thanh nhiệt, lương huyết, cố mạch xung, chỉ huyết. Gồm sinh địa 12g, tri mẫu 12g, hoàng bá 12g, qui bản 12g, xa nhân 3-6g, chích cam thảo 12-16g, mẫu lệ 12g, mao căn 30g, địa du 12-16g.

Trị chứng do huyết ứ (biểu hiện tắt kinh khoảng trên dưới 2 năm, sau thấy lại, máu màu đỏ tối, có cục, ra nhiều hoặc ít, đau bụng dưới tức hạ vị, đau khi ấn vào, hoặc trong bụng có khối u, lưỡi tím tối, mạch huyền sáp, có lực): dùng phương Đương quy hoàn (Thánh tế tổng lục) có công hiệu hoạt huyết, hóa ứ, cố mạch xung, chỉ huyết. Gồm quy đầu 12g, bạch thược 12g, ngô thù du 5g, đại hoàng 10g, can khương 12g, phụ tử 6g, tế tân 3g, đan bì 15g, xuyên khung 8g, thủy điệt (con đỉa) 3-6g, hậu phác 10-12g, đào nhân 12-6g, quế chi 4g.

BS. Hoàng Xuân Đại

Read More

Đông y trị bệnh về da

Làn da phản ánh sự hoạt động điều hòa cân đối của một cơ thể khỏe mạnh sung sức. Có một làn da đẹp là mơ ước của nhiều người. Bệnh về da, sự cố về da cũng rất phức tạp, rất đa dạng. Làm thế nào khắc phục kịp thời khi da có những biến đổi bất lợi. Bài viết này xin giới thiệu một số phương pháp hữu hiệu cho từng thể lâm sàng để bạn đọc có thể tham khảo và áp dụng khi cần.

Da ngứa nổi tịt: Ngân hoa 15g, liên kiều 12g, cát căn 15g, sài hồ 15g, sinh địa 15g, kinh giới 15g, hoàng cầm 12g, chi tử 12g, đương quy 12g, bạch chỉ 10g, cam thảo 10g, đại táo 10g. Sắc uống ngày 1 thang. Bài này phù hợp cho những người gan nóng huyết nhiệt, dễ sinh ra ban chuẩn, giấc ngủ không yên, phân thường táo.

Kim ngân hoa.

Da mặt mọc nhiều trứng cá:

Nam hoàng bá 16g, thương nhĩ 16g, thổ linh 16g, kim ngân 16g, sài hồ 12g, đinh lăng 20g, tang diệp 16g, thục địa 12g, sa sâm 12g, hoàng kì (sao mật) 12g, thảo quyết minh (sao đen) 16g, cam thảo 12g, cỏ mực 16g. Sắc uống ngày 1 thang. Bài này phù hợp với bệnh nhân tuổi trẻ, sức tăng trưởng đang lên, ít nhiều có rối loạn chuyển hóa, chức năng bài tiết thiếu ổn định.

Da mặt đỏ ửng, ngứa và biểu hiện bội nhiễm: Chi tử 12g, bạch thược 12g, ngân hoa 12g, nam hoàng bá 16g, kinh giới 16g, phòng phong 10g, xương bồ 16g, cỏ mực 16g, hạ liên châu 12g, thương nhĩ (sao) 16g, cúc hoa 12g, huyền sâm 12g, cam thảo 12g. Bài này phù hợp cho bệnh nhân bị phong đơn, viêm da, bội nhiễm, đau nhức kéo dài, thần kinh căng thẳng.

Da bủng, da không săn, không tươi nhuận: Phòng sâm 12g, hoàng kì 12g, đương quy 12g, bán hạ 10g, hậu phác 12g, bạch truật 16g, bạch linh 10g, trần bì 12g, cam thảo 12g, ngũ gia bì 16g, sơn thù 12g, hoài sơn 16g, liên nhục 16g, đại táo 16g, củ đinh lăng 16g, thủ ô chế 12g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần. Bài này phù hợp cho những trường hợp tỳ hư, hay bị đau bụng sôi bụng, ăn uống kém, phân lỏng phân sống, chân tay lạnh, cơ bắp yếu ớt, da xanh da bủng, thiếu hẳn đi chất tươi nhuận.

Lương y Trịnh Văn Sỹ

Read More

Tuyệt chiêu chữa viêm lợi, nhiệt miệng cho trẻ

Đông y gọi viêm lợi, miệng hôi ở trẻ em là cam miệng (nha cam khẩu xú). Nguyên nhân do vị cảm nhiễm nhiệt tà gây ra miệng hôi, lợi sưng thũng; hoặc do nhiệt tà trùng thống xâm nhập gây miệng hôi, chân răng và lợi sưng, lợi vùng chân răng đen hoặc có mủ.

Trẻ có triệu chứng chủ yếu là nhiệt miệng, miệng môi lở loét, miệng hôi, kèm theo chảy nước rãi; nước mũi chảy nhiều; chân răng chảy máu sau khi ăn, đánh răng, xỉa răng. Bệnh xảy ra thời kỳ răng sữa làm răng mất lớp men trắng, trở thành màu vàng xám hoặc đen, hoặc bị ăn mòn. Trẻ chậm phát triển, ăn uống kém, đại tiện táo, tiểu tiện sẻn vàng, người mệt mỏi, da khô ráp, mạch tế sác. Phương pháp điều trị là thanh vị khu phong, bài trùng.

Bài thuốc uống: dùng một trong các bài:

Bài 1 - Cam lộ ẩm: Cam thảo 4g, tỳ bà diệp 5g, chỉ xác 5g, thiên môn đông 6g, mạch môn 6g, sinh địa 6g, thục địa 6g, nhân trần 6g, thạch hộc 6g, hoàng cầm 6g. Sắc uống trong ngày.

Bài 2: Ý dĩ 70g, hoài sơn 100g, hạt sen 100g, đậu ván trắng 100g, mạch nha 70g, gạo nếp 200g, sơn tra 70g, sử quân tử 30g, thần khúc 30g, đường trắng vừa đủ làm viên. Các vị sao vàng tán bột mịn; đường trắng hòa ít nước và cô lại thành châu. Làm viên bằng hạt đậu xanh; sấy khô, đóng lọ kín. Trẻ em 1 – 3 tuổi, mỗi lần uống 10 – 20 viên; từ 3 – 7 tuổi, mỗi lần 20 – 40 viên; từ 7 – 12 tuổi, mỗi lần uống 40 – 50 viên. Ngày uống 2 lần, uống với nước ấm. Trị các chứng cam tích, trẻ ăn uống kém, gầy còm, giun sán, đi ngoài phân sống.

Bài 3: Ý dĩ 80g, cúc hoa 40g, cốc tinh thảo 12g, hồ tiêu 8g, sử quân tử 40g, uy linh tiên 20g, dạ minh sa 8g. Sử quân tử ngâm nước nóng, bóc hết màng, bỏ hai đầu nhọn; cốc tinh thảo bỏ cuộng. Các vị sao vàng, tán bột mịn; đóng gói 4g. Dán kín. Trẻ em 1 – 2 tuổi, mỗi lần 1/2 gói; 2- 5 tuổi, mỗi lần uống 1 đến 1,5 gói; 5 – 10 tuổi , mỗi lần 2 gói. Ngày uống 2 – 3 lần. Trị trẻ em bụng to, hôi miệng, thối răng, toét mắt. Khi uống kiêng các chất cay nóng.

Thuốc tại chỗ: Dùng một trong các bài:

- Bài 1: Đồng thanh 4g, bằng sa 4g, xuyên tiêu 10g. Tán thành bột mịn. Súc miệng sạch, xát thuốc vào chân răng

- Bài 2 - Thuốc Cam xanh: thanh đại, ngũ bội tử, bạch phàn, mai hoa băng phiến... Mỗi lần dùng 0,05g – 0,1g. Súc miệng sạch, dùng tăm bông chấm thuốc vào chân răng và lợi; giữ thuốc tại chỗ đau càng lâu càng tốt (bôi thuốc sau bữa ăn hoặc trước khi đi ngủ). Trẻ nhỏ dưới 5 tuổi: lấy bột thuốc bằng nửa hạt gạo, thêm 1 giọt mật ong, dùng ngón tay nghiền trộn đều, bôi lên lợi (cam miệng) hoặc lên lưỡi (bị tưa lưỡi); ngày 1 lần. Thuốc có bán ở các nhà thuốc trên toàn quốc.

- Bài 3: Thanh đại 2g, hùng hoàng 2g, băng phiến 2g, bạch phàn 4g, bằng sa 4g, lô hội 4g. Các vị tán bột mịn. Súc miệng sạch, chấm thuốc vào chân răng và lợi.

Lưu ý: Vệ sinh răng miệng hàng ngày. Súc miệng nước muối và ngậm thuốc theo chỉ dẫn của thầy thuốc. Khi răng đau, chân răng sưng đau cần kiểm tra và chữa trị sớm. Ăn thức ăn mềm dễ nhai, không ăn thức ăn cay nóng.

Ly Thảo Nguyên

Read More

Chữa nứt nẻ tay, chân

Mùa đông đến có rất nhiều người các ngón tay, ngón chân bị những vết nẻ da ngứa không chịu nổi. Theo quan niệm của y học cổ truyền tay chân nứt nẻ là biểu hiện của sự khô héo, khi khí huyết không thể nuôi dưỡng da thịt.

Mùa đông, tính ấm của da thịt bị tính hàn của thời tiết xâm nhập, khiến vận mạch dưới da ngưng trệ, dẫn đến khô nẻ, đau nhói.Có rất nhiều cách để giảm những khó chịu trên. Sau đây là một số bài thuốc có tác dụng để điều trị, áp dụng. Tuy nhiên phải tuỳ theo cơ địa, có thể mắc bệnh mạn tính hay không. để sử dụng bài thuốc an toàn và hiệu quả cần đến cơ sở đông y để bốc thuốc.

Bài 1: Bài thuốc dùng cho người, tay chân đau nhói, nóng bỏng do nứt nẻ, đau nhất là ban đêm đến nỗi không ngủ được, miệng khô, lưỡi ráo, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng dày. Cách dùng: Hoàng cầm 6g, khổ sâm 12g, can đại hoàng 24g, sắc 3 vị trên, bỏ bã lấy nước dùng uống trước bữa ăn, ngày 3 lần. Dùng liên tục 15 ngày (một liệu trình), nghỉ 5 ngày, lại tiếp tục liệu trình khác. Uống liên tục 7- 8 liệu trình.

Bài 2: Bài thuốc dùng cho người có thể chất hơi khát, tay chân nứt nẻ đau nhói, nóng bỏng nhất là về đêm nên có khi không ngủ được, miệng khô, lưỡi ráo, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng dày. Hoàng cầm 6g, khổ sâm 12g, can đại hoàng 24g. Cách bào chế và sử dụng: Sắc kỹ lấy nước uống trước bữa ăn, chia 3 lần uống trong ngày. Dùng liên tục 15 ngày (một liệu trình), nghỉ 5 ngày, lại tiếp tục liệu trình khác. Uống liên tục 7 liệu trình.

Bài 3: Da hơi khô, người gầy, vết nứt nói chung còn nông, đôi khi đau nhức, mùa đông nặng thêm, chất lưỡi nhợt, mạch tế (Mạch nhỏ yếu): Đương quy 10g, hà thủ ô 15g, quế chi 10g. bạch thược 10g, đại táo 10 trái, chích cam thao 4g. thục địa 15g. Dùng liên tục 15 ngày (một liệu trình), nghỉ 5 ngày, lại tiếp tục liệu trình khác. Uống liên tục 5 liệu trình.

Bài 5: Bài thuốc dùng chữa chứng huyết hư bị hàn có nứt da, thích hợp cho những người tay chân hay bị lạnh, sinh chứng nẻ da, đôi khi nửa người dưới có cảm giác lạnh, chất lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng: Đương quy, thược dược, quế chi, tế tận, ngô thù du, táo đỏ mỗi vị 9g; gừng tươi 250g; cam thảo, thông thảo mỗi vị 6g. Cho tất cả vào ấm sắc chung, lấy nước thuốc, bỏ bã thuốc, uống trước bữa cơm 3 lần một ngày. Dùng liên tục 15 ngày (một liệu trình), nghỉ 5 ngày, lại tiếp tục liệu trình khác. Uống liên tục 8 liệu trình.

Bài 6: Dùng giấm rửa chân, sau đó lấy củ sen nghiền thành bột mịn đắp lên chỗ bị đau để chữa chứng nẻ chân, dùng bã rượu thêm nước rửa ngoài da, dùng giấm đun nóng ngâm, rửa ngoài da. Hoặc dùng nước sắc hoa tiêu ngâm chỗ bị đau để chữa chứng nứt nẻ da. Hiệu quả tốt khi mới mắc chứng nẻ da, chỉ mới có hiện tượng đỏ sưng ngứa.

Bài 7: Bệnh kéo dài vết nứt tương đối sâu, đau kịch liệt, chất lưỡi nhợt, mạch tế (mạch nhỏ, yếu): Bài thuốc có tác dụng dưỡng huyết, nhuận táo như sau: Đương quy 15g, thục địa 30g, hà thủ ô chế 15g, bạch thược10g, mạch môn đông 10g, hồng hoa 6g, đào nhân 10g, thuyền y 6g. Sắc nước uống mỗi ngày một thang, liên tục 15 ngày (một liệu trình), nghỉ 5 ngày, lại tiếp tục liệu trình khác. Uống liên tục 7- 8 liệu trình.

Bác sĩ Trần Văn Thuấn

Read More

Đông y chữa chảy máu cam

Chảy máu cam là tình trạng xuất huyết ở mũi. Đông y gọi là "tỵ nục"-một trong những chứng "nục huyết", bệnh phát sinh do huyết nhiệt vong hành nghĩa là huyết phận có nhiệt gây nên...

Nguyên nhân gây chảy máu cam thường không chỉ do tổn thương ở mũi mà còn do chức năng hoạt động các tạng phế, can, thận, tỳ, vị thiếu điều đạt mà sinh bệnh. Có nhiều phương thuốc chữa chảy máu cam, trong điều trị thường phải kết hợp trị liệu tại chỗ với điều trị toàn thân.

Thuốc tại chỗ:

Khi bị chay mau cam thường dùng thuốc tại chỗ để chỉ huyết, có thể dùng một trong các phương sau;

- Dùng một củ gừng tươi gọt nhọn, đem nướng qua rồi nhét vào lỗ mũi.

Củ gừng tươi.

- Sơn chi tử (quả dành dành) hoặc tông lu bì (bẹ móc), đốt cháy tán bột mịn rồi rắc vào lỗ mũi.

- Thanh tương tử (hạt mào gà trắng) sắc đặc nhỏ vào trong mũi sẽ cầm được huyết.

- Ngoài ra có thể dùng một ít tỏi và hồng đơn đồng lượng giã nhừ trộn đều, nếu xuất huyết mũi trái thì đắp vào lòng bàn tay phải và ngược lại mũi phải thì đắp tay trái, huyết sẽ được cầm

Các thuốc đường uống:

Trong mọi trường hợp khi xuất huyết đường mũi dùng:

- Ngó sen tươi ninh với móng giò lợn, ăn vài lần.

- Ngải diệp tươi 12g, trắc bá diệp 10g, sinh địa 12g sắc uống ngày 1 thang, 2 -3 ngày liền hoặc lấy một nắm rau muống rửa sạch, giã nát thêm ít đường và pha chút nước sôi vào uống, ngày 1 lần.

Nếu chảy máu cam liên tục dùng một trong các bài sau:

- Vương bất lưu hành 30g, sắc đặc, uống nóng, ngày 1 thang.

- Đăng tâm 40g sao vàng tán bột, hoà với 4g chu sa, chia 2- 3 lần uống với nước cơm.

- Rễ hẹ tươi 30g, rửa sạch sắc với 200 ml nước đến còn phân nửa thêm đường đỏ 10g, uống ngày 1 thang, chia 2-3 lần. sẽ có tác dụng chỉ huyết.

- Tam thất 6g, (hoặc tông lư bì 6g), tóc người 6g (sao tồn tính), tán bột , mỗi lần uống 3g, ngày 3 lần với nước sắc trắc bách diệp, ngẫu tiết mỗi thứ 12g.

- Nhân trung bạch (cặn nước tiểu) đem để lên hòn ngói mới cho khô, nghiền nhỏ pha thêm một ít xạ hương, hoà rượu nóng cho uống.

Trường hợp chảy máu cam do nhiệt

Dùng bài Tứ sinh (bốn loại lá tươi) gồm tiên sinh địa hoàng 24g, ngải cứu tươi 6g, trắc bá diệp tươi 9g, hà diệp tươi (hoặc bạc hà tươi) 9g, sắc uống

- Hoặc trúc nhự 8g, sinh địa 8g, hoàng cầm 6g, bạch thược 6g, mạch môn đông 8g. Sắc uống ngày một thang.

- Có thể dùng thiến thảo căn 10g, trắc bách diệp 5g, sinh địa 15g, ngũ vị tử 10g, hoàng cầm 5g, cam thảo 5g. Sắc uống ngày một thang chia 2-3 lần.

Trường hợp đổ máu cam do ảnh hưởng chức năng hoạt động của các tạng trong cơ thể

- Do ăn nhiều thứ cay nóng làm cho vị nhiệt gây nên bệnh dùng thạch cao 24g, thục địa 24g, mạch môn đông 16g, tri mẫu 12g, ngưu tất 12g, lô căn 12g, mao căn 12g. Sắc uống.

Củ tỏi.

- Trường hợp âm hư hoả vượng gây chảy máu cam dùng thục địa 24g, mạch môn đông 24g, tri mẫu 24g, ngưu tất 24g, huyền sâm 12g, a giao 12g, thiên môn đông 24g, ngẫu tiết 24g, sắc uống ngày 1 thang chia 2-3 lần.

- Nếu do can hoả vượng bốc lên dùng bài: sinh địa 16g, đương quy 12g, hoàng cầm 8g, trắc bá diệp 8g, xích phục linh 10g, cam thảo 6g, xích thược 12g, hương phụ 10g, sơn chi 10g, hoàng liên 6g, cát cánh 10g, ngưu tất 12g, sắc uống.

- Nếu say sưa quá độ làm thương tổn đến phế mà nục huyết dùng bách thảo sương 20g, hoè hoa 80g, tán thành bột, mỗi lần uống 8g, ngày 2 lần, chiêu với 60ml nước sắc bạch mao căn..

- Trường hợp chảy máu cam do phế nhiệt dùng bạc hà 6g, hoàng kỳ 10g, sinh địa 16g, a giao 8g, mao căn 12g, mạch môn đông 12g, bồ hoàng 6g, bối mẫu 8g, tang bạch bì 10g, cát cánh 10g, cam thảo 6g. Sắc uống ngày một thang chia 2-3 lần.

DSCKI. Phạm Hinh

Read More

Dùng dược dục liệu pháp trị ngứa

Ngứa ngoài da hiện nay có xu hướng phát triển nhiều. Đông y có nhiều phép trị liệu khác nhau như: dùng thuốc gồm sắc uống, xông, xoa, bôi, đắp… hoặc không dùng thuốc như: châm cứu, bấm huyệt… đặc biệt là phép sử dụng “dược dục liệu pháp” tức là liệu pháp tắm ngâm, một phương pháp hết sức độc đáo.

Nguyên nhân gây ngứa trong Đông y

Bệnh cảnh xảy ra thường thấy như: viêm da dị ứng, mẩn ngứa, mề đay, mà nguyên nhân rất phức tạp. Đông y cho rằng, mẩn ngứa ngoài da chủ yếu là do phong hàn hoặc phong nhiệt xâm nhập vào cơ thể, lưu lại ở bì phu (gọi là cơ phu thể biểu) hoặc cũng có thể do huyết hư mà sinh phong hóa táo rồi gây nên chứng ngứa.

Dược dục liệu pháp.

Khi sử dụng dược dục liệu pháp với mục đích nhờ vào sức nóng và sức thuốc để làm tăng lưu thông huyết mạch, làm ra mồ hôi, theo đó mà tà khí cũng được thoát ra. Mặt khác, lại còn khả năng tăng cường nuôi dưỡng da, làm cho da được nhu nhuận, kích thích các huyệt đạo tại chỗ hoặc toàn thân khiến đạt được mục đích dưỡng huyết, bổ âm và nhuận táo. Cách thực hiện lại vô cùng đơn giản, hiệu quả, an toàn.

Những phương pháp tiêu biểu

- Phòng phong 20g, ngải diệp 20g,khổ sâm 30g, kinh giới 20g, bạch tiên bì 20g, sà sàng tử 20g, đương quy 20g. Tất cả sắc với 4.000ml nước trong 20 phút, sau đó bỏ bã lấy nước, chế thêm nước nguội sao cho nhiệt độ vào khoảng 50oC là vừa, ngâm rửa vùng bị bệnh trong 30 phút, mỗi ngày 2 lần. Nếu ngứa toàn thân thì tăng liều lượng mỗi vị gấp đôi hoặc gấp ba, trẻ em thì giảm liều bằng nửa người lớn và để nhiệt độ thấp hơn. Nếu ngứa nhiều có thể tăng lượng khổ sâm gấp đôi. Mỗi thang có thể dùng trong 2 ngày.

- Dạ giao đằng 200g, thương nhĩ tử 100g, bạch tật lê 100g, bạch tiên bì 20g, sà sàng tử 20g, thuyền thoái 20g. Tất cả sắc với 5.000ml nước trong 20 phút, sau đó bỏ bã lấy nước, chế thêm nước lạnh cho độ ấm vừa phải, ngâm rửa bộ phận bị bệnh trong 30 phút. Tùy theo diện tích tổn thương mà tăng liều lượng cho phù hợp. Mỗi thang có thể dùng trong 2 ngày, mỗi ngày 2 lần.

- Đương quy 30g, hoàng tinh 30g, khổ sâm 30g, địa phu tử 30g, sà sàng tử 20g, bạch tiên bì 20g, bạc hà 20g, băng phiến 10g, thấu cốt thảo 30g, hoa tiêu 15g. Tất cả sắc với 5.000ml nước trong 20 phút, sau đó bỏ bã lấy nước, chế thêm nước lạnh cho độ ấm vừa phải, ngâm rửa vùng bị bệnh trong 20 -30 phút, mỗi ngày 2 lần. Để tiện sử dụng, có thể sắc đặc cô thành viên, khi dùng hòa với nước sôi, chế thêm nước lạnh, tắm ngâm.

- Ngải cứu 90g, hùng hoàng 6g, hoa tiêu 6g, phòng phong 30g. Tất cả sắc với 3.000ml nước trong 15 phút, sau đó xông hơi vùng bị bệnh trong vài phút rồi bỏ bã lấy nước ngâm rửa vùng ngứa, mỗi ngày 2 lần. Tùy theo diện tích bị bệnh mà gia giảm liều lượng các vị thuốc cho phù hợp, trẻ em dùng 1/2 hoặc 1/3 liều người lớn.

- Kinh giới 30g, phòng phong 30g, tử thảo 20g, thuyền thoái 20g, bạch tật lê 30g, bạch tiên bì 30g, khổ sâm 30g, sà sàng tử 30g, địa phu tử 30g, thổ phục linh 30g, thương truật 30g, hoàng bá 30g. Nếu mẩn ngứa do lạnh thì gia thêm hoàng kỳ 30g, quế chi 30g, tế tân 15g. Nếu mẩn ngứa do nhiệt thì gia thêm sinh địa 30g, xích thược 30g, đan bì 30g. Nếu ngứa dữ dội thì gia thêm ô tiêu xà 30g. Tất cả đem sắc với 5.000ml nước trong 15 - 20 phút, sau đó bỏ bã lấy nước, chế thêm nước lạnh cho đủ độ ấm, ngâm rửa bộ phận bị bệnh trong 20 - 30 phút, mỗi ngày 1 lần, 6 ngày là một liệu trình. Khi dùng, cần kiêng ăn đồ sống lạnh, tôm cua cá ốc và các thức ăn có tính kích thích. Một nghiên cứu của Trung Quốc đã dùng bài thuốc này khảo sát trên 76 bệnh nhân, kết quả 64 ca khỏi, 12 ca có chuyển biến rõ rệt.

- Khổ sâm 24g, phèn chua 12g, địa phu tử 30g, bạch tiên bì 24g, sà sàng tử 30g, kinh giới 12g, xuyên tâm liên 50g, ngân hoa đằng 50g, bách bộ 30g, bạc hà 12g. Tất cả đem sắc với 5.000ml nước trong 30 phút, sau đó bỏ bã lấy nước, ngâm rửa vùng ngứa, mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 20 - 30 phút, 7 ngày là một liệu trình. Một nghiên cứu đã dùng bài thuốc này khảo sát trên 60 bệnh nhân, kết quả 45 ca khỏi, 15 ca có chuyển biến rõ rệt. So sánh với nhóm đối chứng dùng tân dược bôi ngoài hiệu quả cao hơn có ý nghĩa thống kê.

- Khổ sâm 30g, địa du 20g, đại hoàng 20g, đại phi dương (hoa ban) 30g, địa phu tử 30g, sà sàng tử 20g, kinh giới 30g, phèn phi 15g, cam thảo 20g. Tất cả đem sắc với 4.000ml nước trong 20 phút, sau đó bỏ bã lấy nước, chế thêm nước lạnh cho vừa ấm rồi ngâm rửa trong 20 – 30 phút, mỗi ngày 2 lần. Công dụng thanh nhiệt táo thấp, khư phong giảm ngứa, chuyên dùng cho các bệnh lý có viêmngứa ngoài da cấp tính.

BS. HOÀNG XU N ĐẠI

Read More

Đông y trị bệnh chàm

Theo y học cổ truyền, bệnh chàm chia làm 2 thể bệnh cấp tính và mạn tính. Nguyên nhân là do phong nhiệt và thấp nhiệt gây ra, nhưng do phong nhiệt là chủ yếu. Ở thể mạn tính do phong nhiệt gây ra làm huyết táo rồi kết hợp nhau mà gây bệnh.

Đông y có các bài thuốc theo từng thể như sau

Thể cấp tính: Có 2 loại thấp nhiệt và phong nhiệt

Loại thấp nhiệt: do phong phối hợp với nhiệt và thấp; lúc đầu thấy da hơi đỏ, ngứa rồi sau một thời gian ngắn nổi cục, mụn nước, loét, chảy nước vàng.

Phép chữa: thanh nhiệt hoá thấp.

Bài 1: Sài đất 100g, bồ công anh 20g, cỏ mần trầu 20g, ké đầu ngựa 20g, kim ngân hoa 20g, cam thảo đất 20g, kinh giới 20g, thổ phục linh 20g. Sắc với 1 lít nước, lấy còn 300ml. Trẻ em mỗi lần uống 14 - 20ml, ngày 1 lần; người lớn liều uống gấp đôi.

Bài 2: Thổ phục linh 16g, khổ sâm 12g, hoàng bá 12g, hạ khô thảo 12g, nhân trần 20g, kim ngân hoa 16g, ké đầu ngựa 12g, hoạt thạch 8g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 3: Thanh nhiệt hoá thấp thang gia giảm: phục linh, hoàng cầm, hoàng bá, bạch tiễn bì mỗi vị 12g; hoạt thạch 20g, sinh địa 20g, khổ sâm 12g, kim ngân hoa 20g, đạm trúc diệp 16g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 4: Vị linh thang gia giảm: hậu phác 12g, trần bì 8g, phục linh 12g, nhân trần 20g, trạch tả 16g, trư linh 12g, bạch tiễn bì 12g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 5: Tiêu phong đạo xích thang: Ngưu bàng tử 12g, bạc hà 4g, hoàng liên 12g, mộc thông 12g, xa tiền 16g, khổ sâm 12g, sinh địa 16g, bạch tiễn bì 8g, hoàng bá 12g, phục linh 8g, thương truật 8g. Sắc uốn ngày 1 thang.

Loại phong nhiệt: Da hơi đỏ, có mụn nước, phát ra toàn thân, ngứa gãi chảy nước, ít loét.

Phép chữa: Sơ phong thanh nhiệt trừ thấp.

Bài 1: Tiêu phong tán: khổ sâm, kinh giới, phòng phong, mộc thông, ngưu bàng tử, mỗi vị 12g; thuyền thoái 6g, sinh địa 16g, thạch cao 20g, tri mẫu 8g. Tán bột, mỗi lần uống 8-12g theo lứa tuổi. Ngày uống 2 lần sớm và tối, uống với nước ấm.

Bài 2: Long đởm tả can thang gia giảm: sinh địa 12g, trạch tả 12g, hoàng cầm, chi tử, mộc thông, long đởm thảo, sài hồ, xa tiền, mỗi vị 8g; thuyền thoái 6g, cam thảo 4g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 3: Tiêu phong đạo xích gia thêm thạch cao 40g, tri mẫu 15g. Sắc uống ngày 1 thang.

Thể mạn tính: Do phong và huyết táo gây ra bệnh.

Triệu chứng: Da dày thô, khô, ngứa, nổi cục, có mụn nước, hay gặp ở đầu, mặt, cổ chân, cổ tay, khuỷu tay, đầu gối.

Phép chữa: Khu phong, dưỡng huyết nhuận táo.

Bài 1: Tứ vật tiêu phong ẩm gia giảm: Sinh địa, thục địa, kinh giới, mỗi vị 16g; đương quy, bạch thược, thương truật, phòng phong, địa phu tử, mỗi vị 12g; khổ sâm, bạch tiễn bì mỗi vị 8g; thuyền thoái 6g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 2: Nhị diệu thang gia giảm: hoàng bá, hy thiêm thảo, ké đầu ngựa, phù bình, bạch tiễn bì, mỗi vị 12g; thương truật 8g, phòng phong 8g. Sắc uống.

Với trẻ còn bú

Thuốc uống: Bị chàm thể khô thì dùng bài Tiêu phong đạo xích thang nói trên; thể ướt xuất tiết cũng dùng bài này nhưng bỏ bạc hà, thêm xa tiền tử 8g. thương truật 4g.

Thuốc rửa: Lá vối tươi 100, lá kinh giới 100g,đun sôi, rửa nơi tổn thương, rồi bôi thuốc. Hoặc dùng lá trầu không, vừa đủ, giã nát rồi cho nước sôi vào dùng để rửa nơi tổn thương.

Thuốc bôi: Dùng một trong các bài thuốc sau:

Vỏ núc nác 40g, nghệ già 20g, dầu vừng vừa đủ. 2 vị sao khô tán mịn, hoà dầu vừng bôi chàm.

Thuốc mỡ: Xuyên huỳnh liên 4g, hồng đơn 4g, hồng hoa 4g, chu sa 4g. Tán bột hoà mỡ trăn bôi vết chàm.

Một số món ăn phối hợp điều trị

Cháo đậu đỏ râu ngô: Đậu đỏ,15g râu ngô 15g, hạt ý dĩ 30g. Ba vị rửa sạch cho vào nồi, nước vừa đủ, đun sôi rồi hạ lửa nhỏ, ninh thành cháo. Ăn ngày 1 liều, ăn liền 7-8 ngày.

Công hiệu: Kiện tỳ, lợi nhuận, thanh nhiệt, hành thuỷ, chữa chàm thấp nhiệt đêu thịnh.

Cháo hoa sen: Hoa sen 5 bông, gạo nếp 100g, đường phèn 15g. Ngắt lấy những bông hoa sen mới nở, rủa sạch. Gạo nếp vo sạch đổ vào nồi, cho 1.000ml nước, đun sôi rồi nhỏ lửa nấu thành cháo, bỏ đường phèn và hoa sen vào là được. Ngày dùng 1 liều thay ăn sáng.

Công hiệu: Thanh nhiệt lợi thấp chữa chàm - eczêma.

Cháo nhân sâm, bạch truật: Nhân sâm 3g, bạch truật 10g, gạo lức 100g, phục linh 100g, đường trắng 1 ít. Trước tiên cho ba vị thuốc vào nước ninh kỹ, rồi bỏ bã, đổ gạo đã vo sạch vào nước thuốc nấu thành cháo, cho đường vào là được. Ngày dùng 1 liều, ăn lúc sáng và tối.

Công hiệu: Kiện tỳ, bổ trung, lợi thuỷ, thảm thấp, chữa eczêma, chàm.

Cháo quả dâu tằm và táo tàu: Quả dâu tằm 30g, táo tàu 10 quả, bách hợp 30g, gạo lức 100g. Ba vị trên cho nước ninh kỹ, rồi bỏ bã, cho gạo đã vo sạch vào, nấu thành cháo. Ngày dùng 1 liều, dùng từ 5-10 ngày.

Công hiệu: Dưỡng huyết khu phong, tư bổ can thận, nhuận phế, thanh tâm, chữa bệnh chàm thể phong nhiệt.

Chú ý: Căn nguyên bệnh chàm rất phức tạp, các dị nguyên gây bệnh chàm rất nhiều. Do đó khi điều trị bệnh chàm phải hỏi kỹ bệnh nhân để phát hiện chính xác các yếu tố gây bệnh hoặc làm bệnh tái phát. Cũng có bệnh nhân bị chàm do chấn thương thần kinh, tâm thần. Nếu thay đổi điều kiện sinh hoạt, chế độ làm việc, ổn định thần kinh, tâm thần, bệnh chàm sẽ giảm rõ rệt. Cần chú ý chế độ ăn uống, hạn chế ăn chất kích thích mạnh như gia vị, mỡ, rượu, cà phê, chè đặc... Theo dõi thức ăn gì làm phát bệnh, tăng bệnh, để loại trừ. Chú ý bôi thuốc ở giai đoạn tiến triển của bệnh; ban đầu bôi thuốc ở một diện tích nhỏ, thấy kết quả tốt mới bôi ở diện rộng.

Lương y Minh Chánh

Read More

Bài thuốc trị suy nhược thần kinh

Suy nhược thần kinh là một trạng thái bệnh lý thường gặp và có xu hướng gia tăng với các biểu hiện như: căng thẳng, mệt mỏi, ăn uống kém, mất ngủ... Bên cạnh việc dùng thuốc, bạn đọc có thể sử dụng một số món ăn, bài thuốc có công dụng bồi bổ sức khỏe, giúp tâm trí an định, giảm căng thẳng, cân bằng âm dương... để hỗ trợ điều trị.

Thể Tâm tỳ lưỡng hư:

Biểu hiện: sắc mặt nhợt, mệt mỏi như mất sức, có cảm giác khó thở, mất ngủ, giấc ngủ hay mê, hồi hộp, hay quên, ăn uống kém, miệng nhạt, chất lưỡi nhợt.

Bài thuốc: đương quy 15g, hoàng kỳ 30g, đảng sâm 20g, thịt dê 300g, rượu gạo 15g, gừng tươi 6g, gia vị vừa đủ. Thịt dê rửa sạch, thái miếng. Đương quy, hoàng kỳ, đảng sâm rửa sạch thái lát cho vào túi vải buộc chặt miệng, cho vào nồi thịt dê cùng với rượu, gừng, gia vị với lượng nước sâm sấp vừa phải, hầm nhừ, bỏ túi vải ra là dùng được. Ăn nóng, lúc đói.

Thể Can dương nhiễu động:

Biểu hiện: đau nặng đầu, ù tai, hoa mắt chóng mặt, tinh thần bức bối, dễ cáu giận, mặt đỏ, mắt đỏ, ngủ ít hay mê, đại tiện táo, tiểu tiện vàng đỏ, thích uống nước lạnh.

Bài thuốc: chim sẻ 2 con, thiên ma 20g, hồng táo 4 quả. Thiên ma rửa sạch thái mỏng, chim sẻ làm sạch, bỏ nội tạng, chân. Tất cả cho vào bát, chế vừa nước rồi hấp cách thủy, thêm gia vị, ăn nóng.

Gà ác hầm nhân sâm tốt cho người suy nhược thần kinh thể khí huyết hư tổn, tạng phủ thất dưỡng.

Thể Tỳ hư đàm trệ

Biểu hiện: đau nặng đầu, mình mẩy nặng nề, đầu choáng mắt hoa, ngực bụng đầy trướng, hay có cảm giác lợm giọng buồn nôn, đại tiện lỏng nát, rêu lưỡi trắng dày, miệng nhạt...

Bài thuốc: bạch chỉ 10g, bạch linh 30g, trần bì 8g, bán hạ chế 12g, ý dĩ 50g. Sắc bạch chỉ, bạch linh, trần bì và bán hạ trong nửa giờ rồi bỏ bã lấy nước ninh với ý dĩ thành cháo, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày.

Thể m hư hỏa vượng:

Biểu hiện: đầu choáng mắt hoa, tai ù tai điếc, lưng đau gối mỏi, môi khô miệng khát, tâm trạng bồn chồn bất an, lòng bàn tay bàn chân nóng, đại tiện táo kết, tiểu tiện sẻn đỏ, chất lưỡi đỏ.

Bài thuốc: mạch môn đông 12g, sâm cao ly 3g, cam thảo 3g, hồng táo 3 quả, gạo nếp 80g. Các vị thuốc sắc lấy nước, gạo nếp ngâm qua cho vào nồi cùng với nước thuốc, nấu thành cháo. Có thể thêm chút mật ong, ăn cả mạch môn đông và hồng táo, chia ăn vài lần trong ngày.

Thể m dương khí huyết hư tổn, tạng phủ thất dưỡng:

Biểu hiện: người mệt mỏi, sợ lạnh, hay đổ mồ hôi cả khi thức lẫn khi ngủ, đầu choáng mắt hoa, tâm phiền bất an, ngủ kém hay mộng mị, hồi hộp đánh trống ngực, nam giới di mộng tinh, xuất tinh sớm, liệt dương; kinh nguyệt không đều...

Bài thuốc: thịt gà ác 150g, nhân sâm 10g, nhung hươu 3g. Thịt gà rửa sạch chặt miếng, nhân sâm tán, nhung hươu cho vào nồi hầm nhừ, thêm gia vị, chia ăn trong ngày.

DS. Đặng Đức Nam

Read More

5 bài thuốc dành cho người viêm tuyến tụy

Mướp già giã lấy nước uống, tốt cho người bị viêm tụy cấp tính.

Đông y cho rằng viêm tuyến tụy thuộc phạm trù "đau bụng", "triệu chứng quyết". Viêm tuyến tụy bao gồm hai thể là viêm tuyến tụy cấp tính và viêm tuyến tụy mạn tính. Nguyên nhân bệnh do ăn uống, bệnh đường mật, say rượu... Bên cạnh việc dùng thuốc thì chế độ ăn uống cũng rất quan trọng đối với người bị bệnh viêm tụy. Sau đây là một số món ăn bài thuốc có tác dụng hỗ trợ trị bệnh này, bạn đọc có thể tham khảo.

Bài 1: Xích đậu 150g, đậu xanh 150g, sinh ý dĩ nhân 50g, thêm nước vừa đủ, nấu canh uống nhạt, mỗi giờ 50ml, cả ngày đêm, dùng cho người viêm tuyến tụy cấp tính loại phù và viêm tuyến tụy mạn tính phát cơn tái phát cấp tính, có công dụng giải nhiệt giải độc thông ẩm.

Bài 2: Mướp già 1.500g, rửa sạch giã lấy nước uống, mỗi giờ 50ml, cả ngày đêm, dùng cho người viêm tuyến tụy phát cơn cấp tính.

Bài 3: Lông ngỗng 20g, trong nồi nhôm sao xém (không cho mỡ), nghiền bột, đậu phụ 50g, sắc nước chiêu uống, chia 2 lần uống hết, dùng cho người viêm tuyến tụy phát cơn cấp tính.

Bài 4: Miết giáp (mai ba ba) 1 cái, đốt tồn tính, nghiền bột mịn, uống với dầu vừng, mỗi lần 3g, ngày 3 lần, sau bữa ăn, dùng cho người bệnh viêm tuyến tụy mạn tính.

Bài 5: Khoai môn 250g, rửa sạch, giã sống lấy nước, dùng nước sôi ngâm nóng, mỗi lần uống 50ml, số lần dựa theo tình trạng bệnh mà xác định. Hoặc khoai môn thêm nước đun nhạt, uống cũng được, dùng cho người bệnh viêm tuyến tụy cấp, mạn tính, loại xuất huyết hoạt tử giai đoạn thuyên giảm, nếu không có cấm kị, cũng có thể chọn dùng.

Chú ý: Dù viêm tuyến tụy cấp hay mạn tính, đều nên ăn lượng ít, nhiều bữa, kiêng tuyệt đối bia rượu, thức ăn mềm, hạn chế mỡ...

BS. Thu Hương

Read More

Chứng phế khí hư trong đông y

Cây và củ hoàng kỳ.

Chứng phế hư thường gặp ở người cao tuổi, thể lực suy kém, là do công năng của tạng phế bị giảm sút, phế mất chức năng tự tiết và tuyên giáng, làm cho tông khí suy yếu, phế khí nghịch lên, làm cho sự đóng mở của phế bị tổn thương, sự bảo vệ bên ngoài không bền, nguyên nhân là do phú bẩm bất túc, nội thương quá mệt mỏi, hoặc do bệnh tật lâu ngày làm cho thể trạng hư yếu mà sinh ra bệnh.

Sách Linh Khu viết: "Phế khí hư thì tắc mũi khó thở, thiếu khí, phế khí thực thì bị suyễn, ngực tức nghẽn, phải ưỡn người mà thở".

Sách Chư bệnh nguyên hậu luận lại viết: "Phế khí bất túc thì khí ít không đủ để thở, tai điếc họng khô, đó là phế khí hư, khi điều trị thì phải dùng phép bổ".

Chứng phế khí hư thường gặp trong các bệnh khái thấu, hư hao, háo suyễn. Người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng: suyễn, đoản hơi, tiếng nói nhỏ, sợ gió, tự ra mồ hôi, rất dễ cảm mạo, mặt nhợt nhạt, hay mệt mỏi, lưỡi bệu, chất lưỡi nhợt, rêu lưỡi trắng, mạch hư nhược, cần phân biệt chẩn đoán với các chứng: Phế dương hư, tâm phế khí hư, chứng phế tỳ khí hư, chứng phế khí âm đều hư, chứng phế không nạp khí.

Sau đây là một số bài thuốc điều trị chứng phế khí hư để bạn đọc tham khảo và áp dụng:

Do phế khí hư sinh ra chứng ho.

Nguyên nhân: Do phế khí hư yếu mất vai trò làm chủ, mất chức năng túc giáng mà sinh ra bệnh.

Triệu chứng: Ho nhiều đoản hơi, chất đờm trong, loãng , tiếng nói nhỏ, mặt nhợt nhạt, mệt mỏi, tự ra mồ hôi.

Phép trị: Bổ phế khí, kiện tỳ, hóa đàm.

Dùng bài Lục quân tử thang gia giảm. Nhân sâm 8g, bán hạ 10g, phục linh 12g, trần bì 12g, bạch truật 12g, chính thảo 4g. Ngày một thang sắc uống 3 lần trước khi ăn, uống khi thuốc còn ấm.

Do phế khí hư xuất hiện chứng háo suyễn.

Nguyên nhân: Do phế khí bất túc, phế mất chức năng túc giáng, phế khí nghịch lên mà sinh bệnh.

Triệu chứng: Có triệu chứng đặc trưng về hư suyễn, suyễn gấp, đoản hơi, khi có cơn suyễn thì há miệng so vai do thiếu khí để thở.

Phép trị: Bổ phế khí, liễm phế, bình suyễn.

Dùng bài Tứ quân tử thang. Nhân sâm 8g; phục linh 10g; bạch truật 12g; chích thảo 4g. Có thể gia hoàng kỳ để bổ khí, bạch quả, ngũ vị tử, anh túc xác để liễm phế. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, trước khi ăn, uống khi thuốc còn ấm.

Chứng tự ra mồ hôi do phế khí hư.

Nguyên nhân: Do phế khí hư yếu, tấu lý không kín đáo, sự đóng mở kém mà sinh ra bệnh.

Triệu chứng: Sợ gió, không chịu được phong hàn nên dễ cảm mạo, tự ra mồ hôi, hễ lao động thì suyễn tăng.

Phép trị: Ích khí, cổ biểu, liễn hãn, chỉ hãn.

Dùng bài Ngọc bình phong tán. Phòng phong 12g, bạch truật 16g, hoàng kỳ 16g. Ngày uống một thang, sắc 3 lần, uống 3 lần trong ngày, trước khi ăn, uống thuốc khi còn ấm.

Do hư lao xuất hiện chứng phế khí hư.

Nguyên nhân: Do phú bẩm bất túc, ốm lâu ngày nguyên khí bị hao tổn, dẫn đến phế khí bất túc, tấu lý không kín đáo mà sinh bệnh.

Triệu chứng: Cơ thể lúc rét lúc nóng, tự ra mồ hôi, đoản hơi, ho, tiếng nói nhỏ, hay cảm mạo, bệnh thường kéo dài không khỏi.

Phép trị: Bổ phế khí.

Dùng bài Bổ phế thang. Nhân sâm 12g, thục địa 16g, hoàng kỳ 12g, tang bạch bì 12g, tử uyển 8g, ngũ vị tử 6g. Ngày uống một thang, uống trước khi ăn, lúc còn ấm.

TTND.BS Cao cấp Nguyễn Xuân Hướng

Read More

Phương thuốc bổ thận, tráng dương

Trong dân gian có rất nhiều phương thuốc có công hiệu trị tình trạng yếu sinh lý. Sau đây xin giới thiệu một số phương tiêu biểu có hiệu quả cả cho các đấng mày râu và phái yếu.

Bổ thận dương, chữa liệt dương: Canh cẩu pín với toả dương. Dùng hai thứ này xào hoặc nấu canh để ăn. Thêm gia vị gừng, hành để phối hợp tác dụng và khử tanh. Có thể thay ngẩu pín chó bằng ngẩu pín dê, bò, tinh hoàn gà...

Cháo tráng dương: Toả dương nấu với chim sẻ, chim cút, gà, thịt chó, thịt dê, thịt bò, trai, sò, tôm (những thức ăn có tác dụng tráng dương).

Bổ thận dương, ích tinh huyết: Hai quả thận (lợn, chó, bò, dê...) còn nguyên phần đỏ phía trên, bổ dọc, bỏ phần lõi ở giữa. Rửa sạch với nước gừng, rắc bột toả dương vào giữa, úp hai phần lại với nhau, cuốn dọc hành hẹ, nướng vỉ hoặc hấp chín để ăn. Khi ăn có thể thái mỏng. Chấm nước mắm gừng, tỏi...

Tỏa dương.

Rượu toả dương (khai vị): Củ toả dương thái mỏng với tỷ lệ 1 toả dương 5 rượu (40o). Ngâm 1 tháng. Rượu có màu đỏ sẫm, vị đắng chát, có thể thêm đường hoặc mật ong cho dễ uống.

Thận, tâm, tỳ đều hư gây tảo tiết: Gà trống choai 1 con, toả dương 20g, đảng sâm 50g, hoài sơn 50g, ngũ vị tử 20g. Gà làm sạch, mổ moi lấy lòng ra, cho thuốc vào hầm cách thuỷ cho chín, chia 2 lần ăn trong ngày. Tuần 1 lần, dùng 3 tuần. Không có gà, thay bằng dạ dày lợn làm sạch, nhồi thuốc để hầm.

Chữa liệt dương, ngũ canh tiết tả (buồn đại tiện lỏng sáng sớm ở người già do dương hư): Nấu toả dương với đậu đen. Phải ăn đều mỗi chiều tối trong nhiều ngày.

Tư thận khí hư, tảo tiết, liệt dương, ra nhiều khí hư: Toả dương 5g, đảng sâm 3g, hoài sơn 3g, phúc bồn tử 2g, hồng trà 3g. Cho vào phích nước sôi hãm 10 – 15phút.

Lộc nhung.

Thận hư, di tinh, di niệu, liệt dương, khí hư ra nhiều: Toả dương 5g, long cốt 3g, nhục thung dung 3g, tang phiêu tiêu 3g, phục linh 3g, hồng trà 3g. Hãm trong phích nước sôi 10 – 15phút.

Tráng dương bổ thận: Lộc nhung 10g (thái lát); câu kỷ 30g, toả dương 10g, ba kích 20g, ngưu tất, nhục quế 10g cho vào bình đổ 2 lít rượu 40o trở lên (vì có nhung hươu). Ngâm 1 tháng thì uống được.

Chữa thận yếu, đau lưng, mỏi gối, liệt dương: Đỗ trọng, ngưu tất, tục đoạn, đương quy, thục địa, ba kích, cẩu tích, cốt toái bổ, mạch môn, hoài sơn, mỗi vị đều 12g, sắc uống hoặc tán bột làm viên với mật ong, mỗi ngày dùng 15 - 20g, chia làm 2 lần.

Hoặc dùng đỗ trọng 16g, tỳ giải 16g, cẩu tích 20g, dây đau xương 12g, rễ gốc hạc 12g, thỏ ty tử 12g, rễ cỏ xước 12g, cốt toái bổ 16g, củ mài 25g, sắc uống ngày 1 thang.

Bầu dục nướng.

Chữa nam giới tinh lạnh, liệt dương, phụ nữ tử cung lạnh: Sâm cau 6g, thục địa, ba kích, phá cố chỉ, hồ đào nhục, mỗi vị 8g, hồi hương 4g sắc uống.

Chữa nam giới tinh yếu khó có con: Dùng hà thủ ô 20g, tầm gửi dâu, kỷ tử, ngưu tất đều 16g sắc uống ngày 1 thang.

Trị liệt dương, di tinh: Chọn một trong những món sau:

Chim sẻ 3 con, bỏ lông và nội tạng, chiên thơm với đậu phộng rồi xào với muối, ăn mỗi ngày 1 lần. Chủ trị chứng liệt dương, xuất tinh sớm.

Trứng chim sẻ luộc chín bỏ vỏ, mỗi lần 1 trứng, ngày 2 lần.

Ngẩu pín bò 1 cái, 30g hạt câu kỷ tử. Đem ngẩu pín bò rửa sạch, cắt khúc, hầm với hạt câu kỷ tử, thêm ít muối, ăn cái và uống nước, chia 2 lần ăn.

Ngẩu pín chó 3 cái, một lượng vừa phải rượu có độ cồn thấp. Đem ngẩu pín chó sấy khô trên nồi rang, nghiền thành bột, mỗi ngày 3 – 4g, uống với rượu ngày 2 – 3 lần.

Giun đất 100 – 200g, rửa sạch đất bùn, rang sấy cho khô, nghiền thành bột, uống với nước ấm hoặc rượu, mỗi ngày 1 – 2 lần, mỗi lần 3 – 6g.

Chữa xuất tinh sớm: Tủy sống lợn 20g, ngũ vị tử 15g, sắc nước uống mỗi ngày 2 – 3 lần.

Chữa liệt dương, hoạt tinh: Dùng món ăn ngao xào hẹ có tác dụng bổ thận, tráng dương gồm thịt ngao 40g, rau hẹ 60g, hành, gừng, rau mùi, dầu, gia vị mỗi thứ một ít. Thịt ngao rửa sạch, thái nhỏ, rau hẹ rửa sạch thái khúc. Cho chảo lên bếp, đổ dầu thực vật vào phi thơm hành rồi cho thịt ngao và rau hẹ vào đảo nhanh, nêm gia vị là được. Mỗi ngày ăn 1 lần cùng cơm.

Chữa xuất tinh sớm, liệt dương: Dùng món ăn bổ thận, tráng dương gồm ngẩu pín hươu, chó hầm câu kỷ tử: Ngẩu pín hươu 50g, ngẩu pín chó 100g, câu kỷ tử, hạt tơ hồng đều 20g, thịt gà 500g, hành, mỡ, gia vị, gừng, rượu đủ dùng. Ngẩu pín ngâm nước nóng cho nở, rửa sạch, cắt miếng nhỏ; gà chặt miếng; các gia vị khác rửa sạch cho vào một túi vải buộc chặt. Đun qua ngẩu pín hươu và chó cho bớt mùi hôi rồi cho thịt gà, các gia vị khác vào, đổ nước, hầm khoảng 30 phút là được. Có thể ăn kèm với cơm.

BS. HOÀNG XU N ĐẠI

Read More

Nga truật chữa ăn uống không tiêu

Hỏi: Tôi xin hỏi cây thuốc nga truật có ở đâu và cách chế biến?

(Huỳnh Văn thi - Bình Thuận)

Trả lời: Nga truật còn gọi là ngải tím, tam nại, bồng truật, nghệ đen.

Tên khoa học Curcuma zedoaria, Rosc. (Curcuma zerumber Roxb).

Thuộc họ Gừng Zinglberaceae.

Nga truật (Rhizma Zedoariae) là thân rễ phơi khô của cây ngải tím Curcuma zedoaria Rosc.

Mô tả cây

Ngải tím là một loại cỏ cao chừng 1 - 1,5m, có thân rễ hình nón, có khía chạy dọc, củ tỏa ra theo hình chân vịt, cây mẫm và chắc. Vỏ củ màu vàng nhạt, ngoài những củ chính ra, còn có những củ phụ, có cuống hình trứng hay hình quả lê, màu trắng. Lá có bẹ ôm vào thân cây ở phía dưới dài 30 - 60cm, rộng 7 - 8cm, dọc theo gân chính giữa có những đốm màu đỏ, cuống lá ngắn hầu như không có. Cụm hoa mọc ngang, dài 1,5 - 20cm, thường xuất hiện trước khi ra lá, bao gồm một cuống dài 15 - 20cm. Lá bắc phía dưới hình trứng hay hình mác tù, màu xanh lục nhạt, mép đỏ, lá bắc phía trên màu vàng nhạt, đầu lá màu đỏ, không mang hoa. Hoa màu vàng. Đài có thùy hình mác tù, dài 15mm, thùy giữa nhọn, cánh môi hẹp ở phía dưới, hơi mở rộng ở phía trên.

Phân bố thu hái và chế biến

Cây ngải tím mọc hoang và được trồng ở Việt Nam để làm thuốc. Còn mọc ở Trung Quốc (Phúc Kiến, Quảng Đông, Quảng Tây, Hải Nam, Vân Nam tức những vùng gần Việt Nam), Sri Lanka và những nước nhiệt đới khác.

Trồng bằng thân rễ. Thu hoạch vào mùa đông. Khi thu hái, cắt bỏ rễ con, đồ chín rồi phơi khô. Có khi thái mỏng rồi mới phơi khô, lại có khi trước lúc thái mỏng, đem củ ngâm dấm (600g nga truật ngâm trong 160g dấm, 160g nước, đun cho đến cạn, đem ra thái mỏng rồi phơi khô.

Công dụng và liều dùng

Nga truật là một vị thuốc được dùng cả trong Đông và Tây y. Theo tài liệu cổ, nga truật vị đắng, cay, tính ôn, vào can kinh. Có tác dụng hành khí, phá huyết, tiêu tích hóa thực. Chữa ngực bụng đau, ăn uống không tiêu. Nga truật giúp sự tiêu hóa, chữa đau bụng, kích thích, bổ.

Còn có tác dụng chữa ho, kinh nguyệt bế không đều.

Ngày dùng 3 - 6g dưới dạng thuốc sắc, thuốc bột hay thuốc viên.

Đơn thuốc có nga truật

Tây y dùng nga truật trong đơn thuốc bổ elixir de longue vie (rượu thuốc bổ giúp sống lâu) gồm các vị thuốc sau đây: lô hội 25g, long đởm thảo 5g, đại hoàng 2,5g, nga truật 2,5g, phan hồng hoa (Crocus sativus) 2,5g Polyporus oficinalis 2,5g. Các vị trên thái nhỏ ngâm trong 2.000ml cồn 600, trong vòng 10 ngày. Lọc lấy rượu mà uống. Ngày uống 2 - 5ml rượu này, nếu uống nhiều quá sẽ có tác dụng nhuận tràng.

Đơn thuốc Đông y chữa trẻ con bú sữa bị nôn ra: nga truật 4g, muối ăn 3 hạt, rất ít, sắc với sữa cho sôi chừng 5 phút, thêm một ít ngưu hoàng (rất ít, không có cũng có thể được), hòa tan cho trẻ sơ sinh uống. Chú ý nếu cho ngưu hoàng chỉ dùng rất ít bằng hạt gạo.

GS. ĐỖ TẤT LỢi

((Theo Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam))

Read More

Các bài thuốc trị viêm mũi

Viêm mũi teo còn gọi là viêm mũi thối hoặc trĩ mũi, Đông y gọi là "tị cả" (mũi khô) là một loại bệnh viêm mũi mãn tính đặc thù tiến triển chậm. Thường xảy ra nhiều ở nữ giới, triệu chứng tăng nặng trong thời kỳ có thai hoặc kinh nguyệt. Đặc điểm của bệnh là niêm mạc mũi bị teo lại, khô, phần dưới xương lá mía bị thu hẹp, hốc mũi nở rộng, gây ra triệu chứng tắc mũi. Bài viết sau sẽ giới thiệu một số liệu pháp điều trị căn bệnh này.

Nội trị liệu pháp

Bài 1: Đương quy vĩ 15g, xích thược 15g, sinh địa 15g, tử đan sâm 15g, hoàng kỳ 15g, đảng sâm 15g, huyền sâm 20g, tử xuyên khung 10g, mạch môn đông (củ tóc tiên) 10g, thảo quyết minh 10g, mỗi ngày 1 thang sắc uống.

Bài 2: Mạch môn đông (củ tóc tiên) 15g, sinh địa 15g, huyền sâm 15g, bà diệp 15g, thạch hộc (lan hoàng thảo) 15g, hoa hồng 15g, đào nhân 10g, mỗi ngày 1 thang sắc uống.

Bài 3: Sa sâm 15g, mạch môn đông (củ tóc tiên) 15g, tang diệp 15g, hoàng cầm 15g, thương nhĩ tử 15g, kim ngân hoa 15g, bạch chỉ 10g, xuyên khung 10g, bạc hà 10g, phòng phong 10g, thạch cao 20g, liên kiều 20g, đàm phàn (phèn chua phi) 12g, hoắc hương 10g, hạnh nhân 10g, rau diếp cá 20g, sắc nước uống.

Bài 4: Cát cánh 10g, hoàng cầm 10g, thiên hoa phấn (rễ cây qua lâu) 10g, chiết bối mẫu 10g, 1 cành hoa thất diệp, thương nhĩ tử 10g, kim ngân hoa 12g, cam thảo 6g, ngày 1 thang sắc uống.

Bài 5: Sa sâm 20g, mạch môn đông (củ tóc tiên) 20g, thiên hoa phấn (bột qua lâu) 20g, hồng hoa 12g, phục linh 12g, cát cánh 10g, ô mai 30g, sắc nước uống, giúp ra mồ hôi giải nhiệt làm nhẹ người, trị viêm mũi teo do âm hư.

Bài 6: Thược dược 6g, mạch môn đông (củ tóc tiên) 6g, thạch hộc (lan hoàng thảo) 3g, đan bì 10g, phục linh 10g, hoàng cầm 10g, sinh địa 10g, bạch tật lê 15g, thương nhĩ tử 6g, sắc nước uống.

Bài 7: Nam sa sâm 15g, thạch cao sống 15-30g, thạch hộc (lan hoàng thảo) 15g, hoàng cúc hoa 10g, hoàng cầm 10g, tang bạch bì 12g, sắc nước uống, ngày 1 thang chia 2 lần.

Bài 8: Rễ cây mướp, sắc nước uống hoặc nấu canh thịt nạc. Ngày 1 thang.

Bài 9: Sinh địa 15g, huyền sâm 15g, mạch môn đông (củ tóc tiên) 15g, bạch thược 15g, đan bì 10g, bạch chỉ 10g, bạc hà 5g, chiết bối 5g, tân di (mộc lan) 5g, cam thảo 5g. Sắc nước uống ngày 1 thang, trong 5 ngày, nghỉ 5 ngày uống tiếp một đợt khác.

Đồ dược liệu pháp

Bài 1: Giã tỏi lọc lấy nước, bôi vào trong xoang mũi ngày 3 lần, trị viêm mũi teo.

Bài 2: Mật ong tươi (chưa pha chế), rửa hố mũi bằng nước ấm, sau đó dùng tăm bông tiệt khuẩn chấm thuốc bôi vào bên trong hốc mũi, ngày bôi 3 lần cho đến khi hết bệnh.

Mạch môn đông.

Xuy dược liệu pháp (thổi thuốc)

Bài 1: Hoàng bá 15g, minh hồng hoàng (đá hồng hoàng, có màu hồng đỏ) 6g, tinh dầu bạc hà 3g, tất bát (lá lốt) 6g. Tất cả nghiền bột, đựng trong bình kín. Khi dùng lấy 1 ít thuốc thổi vào trong mũi, sau khi thổi nước mắt nước mũi chảy ra khiến mũi thông thoáng. Ngày làm 1-2 lần, mỗi đợt điều trị 3 ngày, cách nhau 2 ngày.

Bài 2: Long não 2 g, cuống dưa 14 cái.

Cách dùng: Nghiền bột, đựng trong bình kín. Thổi một ít vào mũi, trị chứng mũi khô không chảy nước.

Bài 3: Ngũ cốc trùng 12g, cánh hoa mộc lan 5g, bạch chỉ 6g, vu hoa 3g, long não 3g, băng phiến 3g.

Cách dùng: Sấy khô 4 vị thuốc đầu (ngũ cốc trùng, cánh hoa mộc lan, bạch chỉ, vu hoa) nghiền thành bột chung với long não và băng phiến đựng trong bình kín. Thổi vào mũi bằng ống thổi ngày 3 lần, mỗi bên mũi 1 lần, trị viêm mũi teo, điều trị liên tục trong 3-5 tuần.

Trích dược liệu pháp (nhỏ thuốc)

Bài 1: Dầu thương nhĩ tử, nhỏ mũi ngày 3 lần, trị viêm mũi teo, khô.

Bài 2: Dầu vừng 100g, đun nhỏ lửa, để sôi 15 phút lấy xuống để nguội, đựng trong bình kín, mỗi ngày nhỏ mũi vài lần.

Bài 3: Dầu vừng 150g, hoàng liên 10g, ngâm hoàng liên với dầu vừng 7 ngày, sau đó gạn bỏ cặn, nhỏ dung dịch thuốc mũi ngày 4 lần.

Bài 4: Mật ong 10g, bạch cúc hoa 20g. Chưng mật ong với hoa cúc 2 giờ, lọc bỏ cặn, nhỏ mũi ngày vài lần.

Bài 5: Thương nhĩ tử 160g, tân di (mộc lan) 160g, dầu vừng 1.000ml. Đun nóng dầu vừng, bỏ thương nhĩ tử và tân di ngiền nhỏ vào ngâm 24 giờ. Tiếp theo sắc còn 800ml, để nguội, lọc cặn đựng trong bình, ngày nhỏ mũi 3 lần, trong 30 ngày, trị viêm mũi mạn tính, viêm mũi teo.

Bài 6: Cam thảo tươi 30g, sinh địa hoàng 30g, địa cốt bì 30g, sắc đặc làm dung dịch nhỏ mũi ngày nhỏ 3 lần, trị chứng khô ngẹt mũi, khô cổ.

Bài 7: Ngư tinh thảo (rau diếp cá), sắc nước làm dung dịch nhỏ mũi, nhỏ ngày 3 lần, trị viêm mũi teo.

Tắc dược liệu pháp

Bài 1: Dung dịch hoàng liên 100%, dùng vải xô chấm vào dung dịch nhét vào mũi, trị viêm mũi teo.

Bài 2: 1-2 nhánh lá đào non, vò nát thành viên tròn nhét vào mũi 10-20 phút, ngày làm 4 lần, liên tục trong 7 ngày.

Bài 3: Ngư não thạch 30g, tân di hoa (hoa mộc lan) 30g, nghiền thành bột, dùng bông chấm một ít thuốc nhét vào mũi, trị chứng viêm mũi teo.

BS. Thanh Quy

Read More

Chữa cảm cúm mùa lạnh với tỏi

Tỏi ngâm với rượu giấm táo và mật ong không những giúp cơ thể bạn nâng cao sức đề kháng mà hỗn hợp này còn có nhiều công dụng trong việc chữa bệnh. Rất đơn giản, bạn chỉ cần thêm một vài nhánh tỏi muối chua vào canh, súp và nước sốt là có thể ngăn cản bệnh cúm trong suốt mùa đông.

Thành phần

• Tép tỏi lột vỏ

• Dấm rượu táo

• Mật ong nguyên chất

Tỏi là phương thuốc quý chữa cảm cúm, cảm lạnh trong tiết trời giá rét

Cách làm

- Bước 1. Cho tất cả tỏi, giấm táo vào một lọ thủy tinh miệng rộng và đậy chặt nắp. Sau đó đặt lọ ở nơi tối và có nhiệt độ ấm trong khoảng từ 3 đến 4 tuần. (Nếu muốn, bạn có thể để trong một thùng giấy và đặt dưới ánh nắng mặt trời).

- Bước 2. Sau một vài tuần, bạn sẽ thu được hỗn hợp gồm chất lỏng và xác tỏi.

- Bước 3. Đổ chất lỏng vào một cái chảo và đun trên lửa nhỏ, đồng thời cho mật ong vào khuấy đều cho đến khi hỗn hợp đủ sánh.

- Bước 4. Để nguội và đổ hỗn hợp này vào trong bình đựng tỏi, tiếp tục để ở nơi thoáng mát (chẳng hạn như chạn đựng thức ăn) thêm 3 tuần nữa là có thể dùng được.

- Bước 5. Bạn có thể ăn tép tỏi ngâm bất cứ khi nào bạn muốn, nhưng để điều trị cảm lạnh hoặc cúm thì bạn nên ăn từ 3 đến 5 tép mỗi ngày.

Như vậy, chỉ với vài bước đơn giản là bạn đã có được một phương thuốc quý để bảo vệ sức khỏe cho gia đình trong các bữa ăn hàng ngày.

Phương Thảo

(theo Mother Earth Living)

Read More